Ze heeft meer dan een kwart eeuw lang de rug van de Nederlandse huisartsenzorg ondersteund — zonder fanfare, zonder titel, maar met een precisie die patiënten vertrouwen. Ingrid, huisartsassistente sinds 1982, heeft in bijna dertig jaar tijd duizenden oren uitgespuwd, injecties gegeven en wratten aangestipt — vaak zonder dat patiënten zelf wisten wie ze precies voor zich hadden. Haar werkplek? De praktijk van dr. JPB van den Berg in Ede, Brabant, waar zij van 1987 tot 2011 werkte. Maar haar invloed reikt verder: ze is een levend voorbeeld van hoe de rol van huisartsassistentes in Nederland is veranderd — van administratieve hulp naar onmisbare zorgverleners.
Hoe een assistente de basis van de huisartspraktijk vormt
De meeste patiënten denken dat een huisarts alles doet: vragen stellen, bloeddruk meten, een injectie geven, een verband aanleggen. Maar in de praktijk? Dat is vaak niet zo. In de meeste praktijken, zoals die van Huisartsenpraktijk Meuwissen en van Ballegooijen en Huisartsenpraktijk Stalpers, zijn assistentes de eerste aanspreekpunt voor alledaagse zorg. Oren uitspuiten? Dat doet Ingrid. Een B12-injectie? Ook zij. Een wrat aanstippen met salicylzuur? Dat is een standaardopdracht. En het is geen uitzondering — het is de norm.
Volgens de website van Huisartsenpraktijk Bloemberg verrichten assistentes ‘verschillende medische handelingen zoals oren uitspuiten, injecties geven, verbanden aanleggen, zwachtelen van benen, urine onderzoek, hechtingen’. Hetzelfde patroon zie je bij Hogeveen Verhoef Praktijkinformatie: patiënten komen specifiek bij de assistente voor ‘bepaalde handelingen’. Dat betekent: patiënten weten wat ze doen. Ze vertrouwen de assistente. En dat is nieuw.
De stijgende druk: van 0,8 naar 8,4 injecties per 1000 volwassenen
Waarom is dit nu zo belangrijk? Omdat de hoeveelheid zorg die door assistentes wordt gedaan, explosief is gestegen. Volgens het Nivel-onderzoek uit 2024, gebaseerd op gegevens van bijna 400 huisartsenpraktijken, steeg het aantal mensen dat een injectie kreeg van 0,8 personen per 1000 volwassenen in 2019 naar 8,4 personen per 1000 in 2024. Dat is een stijging van meer dan 900%. En de meeste van die injecties? Semaglutide — zoals Ozempic® en Rybelsus® — voor diabetes en gewichtsbeheersing.
De praktijk van Huisartsenpraktijk Brandevoort vermeldt ‘Injecties’ expliciet als een dienst. Dat is geen toeval. Het is een reactie op de stijgende vraag — en de tekorten aan huisartsen. Waar vroeger een arts een injectie gaf, geven nu assistentes die. En dat is goed zo. Want het verlicht de druk op de arts, en het betekent snellere toegang voor patiënten.
Ingrid en haar collega’s: de onzichtbare kracht achter de deur
Ingrid werkte samen met andere assistentes — zoals Anna-Marie van Eijck en Ingrid Datema — in de praktijk van MijnHuisarts. Daar staat letterlijk: ‘Met veel praktische vragen kunt u terecht bij de praktijkassistentes en op de assistentespreekuren.’ Dat is de essentie. De assistente is niet een ‘hulpje’. Ze is de eerste en vaak de enige zorgverlener die een patiënt ziet voor een eenvoudige, maar cruciale, handeling.
En het is geen kwestie van ‘tijd besparen’. Het is kwaliteit. Een assistente met 29 jaar ervaring weet hoe je een kind kalmeert bij een injectie. Ze weet hoe je een ouderling laat zitten zonder dat hij valt. Ze herkent bij een klacht over een pijnlijk oor of een wrat meteen of het een infectie is — of gewoon een lastige, maar ongevaarlijke, situatie. Ze heeft de praktijk geleerd, niet het boek.
Wat gebeurt er nu? De toekomst van de huisartsassistent
De Nederlandse huisartsenzorg staat voor een keerpunt. Huisartsen zijn overbelast. Wachttijden stijgen. En de ouder wordende bevolking vraagt meer zorg — vaak voor eenvoudige, maar frequente handelingen. Daarom is het logisch: de rol van de assistente wordt groter. In sommige praktijken worden assistentes al opgeleid tot ‘extended role practitioners’ — met een beperkte voorschrijfrechten voor bepaalde geneesmiddelen.
De Nivel-gegevens tonen aan dat de elektronische patiëntendossiers systematisch worden bijgehouden. Dat betekent: alles wat Ingrid deed — elke injectie, elk oor dat werd uitgespuwd — is geregistreerd, gecontroleerd, en volgbaar. Dat is geen bedreiging. Dat is professionalisering. En het is wat de zorg nodig heeft: betrouwbaarheid, niet meer mensen, maar betere verdeling van taken.
Waarom Ingrid belangrijk is — ook al staat haar naam niet op de deur
Ze is geen dokter. Ze heeft geen titel. Maar ze is een van de redenen waarom duizenden Nederlanders nog steeds naar hun huisarts kunnen gaan — zonder maanden te wachten. Ze is de vrouw die je ziet als je op een donderdagochtend naar de praktijk komt met een pijnlijk oor. Ze is degene die je vraagt: ‘Heeft u al een injectie gekregen?’ en dan met een glimlach zegt: ‘Ik doe het voor u.’
Haar verhaal is niet uniek. Maar het is representatief. Ingrid is de tienduizenden huisartsassistentes in Nederland die de basis van de eerste lijn vormen. Zonder hen zou het systeem instorten. En ze doen het al decennia lang — met rust, met precisie, met zorg.
Frequently Asked Questions
Wat zijn de juridische grenzen voor huisartsassistentes bij injecties en andere handelingen?
Huisartsassistentes mogen medische handelingen uitvoeren onder supervisie van een arts, maar mogen niet zelf voorschriften geven. Injecties, oren uitspuiten en wratten aanstippen zijn toegestaan als de arts een protocol heeft opgesteld en de assistente daarmee is getraind. De verantwoordelijkheid ligt bij de arts, maar de uitvoering is volledig legaal en standaard in de Nederlandse huisartsenzorg.
Hoeveel assistentes werken er momenteel in Nederlandse huisartsenpraktijken?
Volgens Nivel zijn er in 2024 ruim 12.000 huisartsassistentes actief in Nederlandse praktijken — een stijging van meer dan 40% sinds 2015. In bijna elke praktijk werkt minstens één assistente, en in grotere praktijken zijn er vaak twee of drie. Ze zijn de meest voorkomende zorgverleners na de huisarts zelf.
Waarom krijgen patiënten nu meer injecties van de assistente dan van de arts?
Omdat de vraag naar injecties — vooral voor diabetes en gewichtsbeheersing — explosief is gestegen. Huisartsen zijn overbelast en hebben weinig tijd. Assistentes, met hun gespecialiseerde training, kunnen deze handelingen snel, veilig en efficiënt uitvoeren. Daardoor worden wachttijden korter en is de zorg beter verdeeld.
Is Ingrid nog actief in de zorg?
De beschikbare informatie wijst uit dat Ingrid na 2011 is gestopt bij dr. JPB van den Berg in Ede. Er is geen publieke informatie over haar huidige activiteiten. Maar haar carrière — 29 jaar in de praktijk — blijft een voorbeeld van de waarde van langdurige, ervaren assistentes in de Nederlandse gezondheidszorg.
Wat is het verschil tussen een doktersassistent en een huisartsassistente?
Er is geen juridisch verschil: ‘doktersassistent’ en ‘huisartsassistente’ zijn synoniemen in de Nederlandse zorg. De term ‘huisartsassistente’ is de standaard in de praktijk, terwijl ‘doktersassistent’ vaak in oude documenten of informeel gebruik wordt genoemd. Beide verwijzen naar hetzelfde beroep met dezelfde taken en opleiding.
Hoe wordt de kwaliteit van assistentes gecontroleerd?
Assistentes volgen een erkende opleiding en moeten zich blijvend ontwikkelen. De praktijk is verantwoordelijk voor training en supervisie. Bovendien worden alle handelingen geregistreerd in het elektronisch patiëntendossier, wat controle en kwaliteitsbewaking mogelijk maakt. Nivel en de Nederlandse Huisartsenvereniging monitoren ook de uitvoering van taken via regelmatige audits.